1.1 (kidney Disease) मूत्रपिंडाच्या विकारात टाळावयाचे पदार्थ
सोडा :
मूत्रपिंडासाठी (kidney Disease)सोडा कोणतेही पौष्टीक फायदे देत नाही आणि ते नैसर्गिक किंवा रासायनिक रीतीने तयार केलेल्या साखरेने बंद केलेले असते. हे तुमच्या आहारातील अतिरिक्त कॅलरीच्या बरोबरीचे आहे आणि परिणामी अवांछित वजन वाढू शकते. एक सामान्य १२ औंश कोलामध्ये १५२ कॅलरीज आहते आणि काही ठिकाणी हे सोडा एक लाहन सर्व्हिंग मानले जाते. आहार सोडा कॅलरी मध्ये कमी असू शकतात,परंतु तरीही कोणतेही पौष्टिक मुल्य प्रदान कातरत नाही. आणि अनेकदा कृत्रिम स्वीटनरसह अडीटिव्ह असतात. सोडा वगळा आणि त्याऐवजी पाणी मिळवा.
प्रक्रिया केलेले डेली मिट :
तुमच्या आहारातून बोलोग्न आणि हम्ससारखे कोल्ड क्त काढून टाका! प्रक्रिया केलेले मांस सोडीअम आणि नायट्रेटसारखे महत्वपूर्ण स्त्रोत अस शकतात,ज्याचा कर्करोगाशी संबंध आहे.ताजे भाजलेले टर्की किंवा चिकन सारखे पातळ मांस निवडा आणि नेहमी कमी सोडीयम,कमी नायट्रेट मांस निवडा.
लोणी :
लोणी हे प्राण्यांमधील fat आहे त्यात कोलेस्ट्रोल,कॅलरीज आणि संतृप्त चरबीची उच्च पातळी असते. मार्गारीन हे वनस्पती तेलापासून बनविलेले असते आणि त्यात चांगल्या चरबीचे प्रमाण जास्त असते.परंतु तुअमुळे अनेकदा ट्रांस fats असल्यामुळे ते अधिक चांगले पर्याय असू शकत नाही.जेंव्हा शक्य असेल तेव्हा त्याऐवजी कॅनोला किंव्हा ओलिव्ह oil वापर. तुम्ही स्प्रेड साठी निवडल्यास ते उत्तम आहे. एक चमचा मायोनिझमध्ये तब्बल १०३ कॅलरीज असतात.त्यत कॅलरीजचे प्रमाण जास्त असतेच शिवाय त्यात साच्युरेटेड fatचे प्रमाण कमी जास्त असते. कमी कॅलरी आणि fat फ्री मायोनिझ बाजारात उपलब्ध आहे. परंतु ज्यामध्ये सोडियम आणि साखरेचे प्रमाण जास्त असते आणि त्यात इतर पदार्थ असू शकतात.
मीठ :
योग्य द्रव संतुलन राखण्यासाठी तुमच्या शरीराला थोडेसे सोडियम आवश्यक आहे,परंतु फळे आणि भाज्या खाल्याने तुम्हाला पुरेसे मिळू शकते.तथापि,अनेक प्रक्रिया केलेले पदार्थ चव वाढविण्यासाठी भरपूर प्रमाणत मीठ घालतात. मिठाचा सर्वात सामान्यपणे वापरला जाणारा प्रकार म्हणजे टेबल मीठ.जेंव्हा तुम्ही जास्त मीठ खाता तेचा तुमचे मूत्रपिंड तुमच्या रक्तातील इलेक्ट्रोलाईट पातळ करण्यासाठी पाणी राखून प्रतिसाद देते.ह्रदयाचे योग्य कार्य राखण्यासाठी हे इलेक्ट्रोलाईट तुमच्या रक्तप्रवाहात पातळ करतात. आणि यामुळे किडनीवर भर पडतो.मिठाचे सेवन केल्याने रक्तदाब वाढू शकतो,ज्यामुळे मुत्रपिंडातील नेफ्रोंचे (kidney Disease-Nephron) नुकसान होऊ शकते,जे कचरा फिल्टर करतात.
दुग्धजन्य पदार्थ :
दुग्धजन्य पदार्थांची समस्या इतर प्राण्यांच्या प्रथिनासारखीच आहे.दुग्धजन्य पदार्थांचे सेवन केल्याने मूत्रात कॅल्शियमचे उत्सर्जन वाढते.ज्यामुळे किडनी स्टोन (kidney Disease-stone)होण्याचा धोका जास्त असतो.दुग्ध सेवन कमी केल्याने किडनी निअक्मी आणि किडनीचे आजार असलेल्या लोकांना मदत होऊ शकते.कारण त्यामुळे मूत्रपिंडाचे फिल्टरिंग (kidney Filter) चे काम सोपे होऊन डायलिसीस ची गरज उशीर होऊ शकते.
कृत्रिम गोड करणारे:
कृत्रिम गोडवा पदार्थात आणणारे पदार्थ बाजारात उपलब्ध असतात.यांच्या वापरामुळे आपल्याला धोका होऊ शकतो.त्यामुळे आपण शरीरासाठी निरोगि काही करत आहे असे वाटले तरी ते तसे नाही.
मधुमेह,उच्च रक्तदाब आणि ह्रदयरोग व्यवस्थापित करा. (control these for kidney disease)
बहुतेक प्रकरणामध्ये मूत्रपिंडाचा आजार (kidney Disease) हा एक दुय्यम आजार आहे जो प्राथमिक रोग किंवा मधुमेह,ह्रदयरोग किंवा उच्च रक्तदाब यासारख्या स्थितीमुळे उद्भवतो.मधुमेह असलेल्या सुमारे ५० टक्के लोकांना किडनीच्या समस्या उद्भवतात. आणि म्हणूनच मधुमेह असलेल्या लोकांसाठी नियमित मूत्रपिंड कार्य चाचण्या करणे महत्वाचे आहे.तसेच १४०/९० mmhg पेक्षा जास्त रक्तदाब असलेल्या लोकांना किडनीचा जुनाट आजार होण्याचा धोका कमी करण्यासाठी वेळोवेळी वैद्यकीय सल्ला आणि नियमित निरीक्षणाची आवश्यकता असते.
मिठाचे सेवन कमी करा:
मीठ आहारात सोडीयमचे प्रमाण वाढवते, हे केवळ रक्तदाब वाढवत नाही तर किडनी स्टोन तयार होण्यासाठी चालना दते.म्हणून मिठाचे सेवन कमी करावे आणि दररोज पाच-सहा ग्राम मीठ.जे एक चमचे असते,इतके मर्यादित ठेवणे हि एक चांगली कल्पना आहे.
दररोज भरपूर पाणी प्या : (Water intake in kidney disease)
पुरेशा द्रवपदार्थांनी स्वतः ला हायड्रेट केल्याने मूत्रपिंड शरीरातून सोडियम,युरिया आणि विषारी पदार्थ बाहेर काढू शकतात.ज्यामुळे किडनीचा जुनाट आजार होण्याचा धोका कमी होतो.निरोगी मुत्रपिंडासाठी किमान दररोज ४-६ ग्लास पाणी पिण्याची शिफारस केली जाते.परंतु ज्या लोकांना आधीच किडनी स्टोन झाला असेल त्यांना नवीन स्टोन तयार होण्याचा धोका कमी करण्यासाठी २-३ लिटर पाणी पिण्याचा सल्ला दिला जातो. हे शरीराला रक्ताचे प्रमाण आणि एकाग्रता राखण्यास मदत करते आणि शरीराचे तापमान नियंत्रित करते.
नियमित व्यायाम करणे :
लठ्ठपणाचा किडनीशी संबंधित समस्यांशी जवळचा संबंध आहे.जास्त वजनामुळे किडनी समस्या होण्याची शक्यता दुप्पट होते.व्यायाम करणे,निरोगी खाणे आणि भाग आकार नियंत्री करणे तुम्हाला अतिरिक्त वजन कमी करण्यास आणि किडनीचे आरोग्य सुधारण्यास नक्कीच मदत करू शकते.याशिवाय,तुम्हाला नेहमी ताजे आणि सक्रीय वाटेल.
ताजे अन्न खा आणि जंक टाळा :
तुमच्या शरीरात होणाऱ्या जवळपास सर्व क्रिया तुम्ही काय खाण्याची निवड करता आणि तुम्ही कसे खातात यावर परिणाम होतो. जर तुम्ही जास्त अस्वास्थ्यकर,जंक फूड आणि फास्ट फूड खाल्ले तर त्याचे परिणाम तुम्हाला किडनीसह इतर अवयवांना भोगावे लागतील.तुमच्या आहारात योग्य पदार्थांचा समावेश करावा.विशेषतः मासे यासारखे तुमचे मूत्रपिंड मजबूत करणारे पदार्थ शतावरी,तृणधान्ये ,लसून आणि अजमोडा,टरबूज,संत्रे,लिंबू यांसारखी फळे देखील किडनीच्या आरोग्यासाठी (kidney Disease)चांगली असतात.
लघवी करण्याच्या इच्छेला विरोध करू नका : ( About kidney Disease -stone )
रक्ताचे गाळणे हे एक महत्वाचे कार्य आहे जे तुमचे मूत्रपिंड करतात. जेंव्हा गाळण्याची प्रक्रिया केली जाते तेव्हा मूत्राशयात अतिरिक्त प्रमाणात कचरा आणि पाणी साठते ज्याला उत्सर्जित करणे आवश्यक असते.जरी तुमचे मूत्राशय भरपूर लघवी धरू शकत,परंतु मूत्राशय १२०-१५० मिली लघवीने भरल्यावर लघवी करण्याची तीव्र इच्छा जाणवते.म्हणून जर तुम्ही प्रसाधनगृहात जाण्याचा अग्र्हाकडे लक्ष द्या जर आपण दुर्लक्ष करू लागलो तर मूत्राशय त्याच्या क्षमतेपेक्षा जास्त पसरतो. यामुळे किडनीच्या फिल्टर वर प्रक्रियेवर परिणाम होतो आणि तुम्हाला किडनी स्टोन होतो.
दारू आणि धुम्रपान टाळा.
अल्कोहोल जास्त सेवन त्रास देऊ शकते.जास्त प्रमाणात मद्यपान केल्याने शरीरातील इलेक्ट्रोलाईट संतुलन बिघडू शकते आणि किडनीच्या कार्यावर परिणाम करणारे हार्मोनल नियंत्रण,धूम्रपानाचा थेट संबंध किडनीच्या समस्यांशी नसून त्यामुळे मूत्रपिंडाचे कार्य लक्षणीय रित्या कमी होते. याचा हदयाच्या आरोग्यावरही विपरीत परिणाम होतो ज्यामुळे किडनीच्या समस्या आणखी वाढू शकतात.
निरोगी मुत्रपिंडासाठी घरगुती उपाय : (For Health in kidney Disease)
Cranberry Juice
हा रस अनेक वर्षांपासून मुत्रमार्गासाठी आधार म्हणून ओळखला जातो.संशोधनात असे दिसून आले आहे कि cranberry मूत्रमार्गाच्या संसार्गाविरूढ लढण्यास मदत करू शकतात.शक्यतो मुत्राशय आणि मूत्रमार्गात bacteria आसंजन कमी करून cranberry जास्त कॅल्शियम ओक्सालेटचे मूत्रपिंड साफ करण्यासाठी देखील उपयुक्त ठरू शकते.जो किडनी स्टोनसाठी मुख्य योगदान करता आहे.cranberry ज्यूस खरेदी करताना,नेहमी प्रमाणित सेंद्रिय आणि जोडलेल्या शर्करा,पप्रीझर्वेतीव्ह किंवा कृत्रिम फ्लेवर्स नसलेल्या वान निवडा किंवा ज्यूसर मध्ये स्वतः बनवा.
मार्श्मेल्लो
यामध्ये लघवीचे प्रमाण वाढवणारे गुणधर्म असतात जे मुत्र प्रवाह वाढविण्यास प्रोत्साहन देतात.हे विषारी द्रव्ये तयार होण्यापासून मूत्रपिंड स्वच्छ होण्यास मदत करतात. शिवाय मार्शमेल्लो किडनी,मूत्रमार्ग आणि मूत्राशयाच्या संसर्गाशी लढू शकतो.एक कप गरम पाण्यात १ चमचे वाळलेल्या मार्शमेल्लोची मुले आणि पाने घाला.८ ते १० मिनिटे झाकून ठेवा.नंतर गळून घ्या.तुमची किडनी शुद्ध करण्यासाठी या हर्बल चहाचे २ कप दररोज आठवडाभर प्या.
आले.
आले हि मूत्रपिंडासाठी आणखी एक प्रभावी साफ करणारे औषधी वनस्पती आहे.हे मूत्रपिंडातून विसःरी पदार्थ आणि हानिकारक पदार्थ बाहेर काढण्यास तसेच पचन सुधारण्यास मदत करू शकते. हे औषधी वनस्पती यकृत स्वच्छ करण्यासाठी देखील फायदेशीर आहे. आल्याच्या साफसफाईच्या फायद्याचा आनंद घेण्याचा उत्तम मार्ग म्हणजे आल्याचा चहा पिणे. चहा बनविण्यासाठी २ चमचे ताजे किसलेले आले २ कप पाण्यात १० मिनिटे उकळवा. गाळून घ्या,चवीनुसार मध आणि लिंबाचा रस घाला आणि दिवसातून २ ते ३ वेळा प्या.तसेच तुमच्या किडनीचे आरोग्य चांगले ठेवण्यासाठी तुमच्या रोजच्या स्वयंपाकात कच्चे किंवा कोरडे आले समाविष्ट करा.
बीट रस
बीट आणि बीटच्या रसामध्ये बिटेन एक अतिशय फायदेशीर फायटोमीन असते. त्यात antioxidant गुण असतात आणि लघवीची आम्लता वाढते. हे मूत्रपिंडातून कॅल्शिअम फोस्फेट आणि स्तृवीट तयार होण्यास मदत करू शकते. मुत्रापिंडातील कॅल्शिअम काढून टाकल्याने किडनीच्या कार्याला चालना मिळते. आणि किडनी स्टोन होण्याची शक्यता कमी होते.(kidney Disease)
हॉर्सटेल
हॉर्सटेल हि लघवीचे प्रमाण वाढविणारी गुणधर्म असलेली वनस्पती अआहे.शरीरातून हानिकारक विषारी पदार्थ बाहेर टाकण्यासाठी ते लघवीचे प्रमाण वाढवते. याव्यतिरिक्त त्याचे antioxidant गुणधर्म मूत्रपिंड आणि मुत्रपिंडाच्या (kidney Disease) प्रणालीसाठी बरेचसे फायदे देतात.हॉर्सटेल चहा बनविण्यासाठी एक कप उकळत्या पाण्यात १ ते ३ चमचे ताजे किंवा वाळलेले हॉर्सटेल घाला. ५ ते १० मिनिटे झाकून ठेवा आणि चहा पिण्यापूर्वी औषधी वनस्पती गाळून घ्या.तुमची किडनी शुद्ध करण्यासाठी तुम्ही या चहाचे २ ते ३ कप एक आठवडा रोज पिऊ शकता.
लिंबाचा रस
नैसर्गिकरित्या आम्लीय,लिंबाचा रस मूत्रात सायत्रेटची पातळी वाढवतो.हा एक घटक आहे जो किडनी स्टोन तयार होण्यापासून परावृत्त करतो.लिंबू त्वरित किडनी साफ करण्यासाठी.४-५ लिंबू एक क्वार्टर पाण्यात पिळून घ्या आणि प्या.किंवा उबदार पेयासाठी दररोज ८ औंश गरम पाण्यात एक चतुर्थांश ते अर्धा लिंबू पिळून घ्या .
कोर्न रेशीम
हे लाग्वीचे प्रमाण वाढविणारा पदार्थ आहे.मुत्रापिंडातील कचरा आणि पाणी काढून टाकण्यासाठी उत्तेजित करणारा हा पदार्थ आहे.
टरबूज
टरबूज हे मूत्रपिंड निकामी होणे आणि मूत्रपिंडाच्या आजारासाठी (kidney Disease)संभाव्य उपायांपैकी एक मानले जाते.किडनीच्या रुग्णांना नेहमी potassium आणि phosphorous असलेल्या गोष्टींचे कमी सेवन करण्याचा सल्ला दिला जातो. तर्बुज्मध्ये ९२ टक्के अल्क्धार्मी पाणी असते.जे मुत्र प्रणालीमधील साचलेले पाणी आणि विषारी द्रव्ये बाहेर टाकण्यास मदत करते.