1.1 Disease Name – Asthma (दमा)
जेंव्हा एखाद्या व्यक्तीला सूक्ष्म श्वासोच्चवासाच्या नालीकांमध्ये काही रोगांमुळे श्वास घेण्याचा त्रास होऊ लागतो,तेव्हा या स्थितीला दमा असे म्हणतात.
दमा आजार (Disease) होण्याची कारणे-
- औषधांच्या अतिवापरामुळे कफ सुकल्याने दमा होतो.
- दमा किंवा एलर्जीचा कौटुंबिक इतिहास (अनुवांशिक दमा)
- हा आजार खाण्याच्या चुकीच्या सवयीमुळे होऊ शकतो.
- मानसिक तणाव,राग आणि अति भीती हि देखील दम्याची कारणे आहेत.
- रक्तातील काही दोषांमुळे दमा होऊ शकतो.
- मादक पदार्थांचे अतिसेवन हे देखील या आजाराचे कारण आहे.
- खोकला,सर्दी आणि सर्दी दीर्घकाळ तीकुब राहिल्याने दमा होऊ शकतो.
- भुकेपेक्षा जास्त खाल्याने दमा होऊ शकतो.
- धूळ आणि थंडी मानवी श्वसनमार्गामध्ये प्रवेश केल्यामुळे देखील दमा होऊ शकतो.
- मल आणि लघवीचा प्रवाह वारंवार थांबल्याने हा आजार (Disease) होऊ शकतो.
दमा आजारची लक्षणे (Asthma disease Symptoms) :
- दम्याने त्रस्त असलेल्या रुग्णाला जेंव्हा attack येतो,तेव्हा त्याला कोरडा किंवा अंगाचा खोकला येतो.
- दम्याचा त्रास असलेल्या रुग्णामध्ये,कफ कडक ,दुर्गंधीयुक्त आणि कडक बाहेर येतो.
- पिडीत रुग्णाला श्वास घेण्यास खूप त्रास होतो.हा आजार स्त्री आणि पुरुष दोघांनाही होऊ शकतो.
- रात्री २ वाजल्यानंतर अधिक वेळा झटके येतात.
- श्वास घेताना जास्त जोर लावल्यास रुग्णाचा चेहरा लाल होतो.
आयुर्वेदिक उपचार (Remedies on Asthma Disease) :
- अस्थमाच्या उपचारात लसून प्रभावी आहे.लसणाच्या पाच पाकळ्या ३० मिली दुधात उकळा आणि हे मिश्रण रोज प्या.
- दम्याच्या सुरुवातीच्या अवस्थेत याचे सेवन करणे खूप फायदेशीर आहे.
- लसणाच्या दोन पाकळ्या कुटून आल्याचा गरम चहा प्याय्ल्यानेही दमा नियंत्रित होतो.हा चहा सकाळ संध्याकाळ घेतल्यास रुग्णाला फायदा होतो.
- चार ते पाच लवंग घ्या आणि १२५ मिली पाण्यात पाच मिनिटे उकळा.हे मिश्रण गळून त्यात एक चमचा शुद्ध मध टाकून गरम गरम प्या.दिवसातून दोन ते तीन वेळा हा उष्ण काढा घेतल्याने रुग्णाला फायदा होतो.
- १८० मिली पाण्यात मुठभर ड्रमस्टीकची पाने मिसळा आणि सुमारे पाच मिनिटे उकळवा.मिश्रण थंड होऊ द्या,त्यात चीमुठभर मीठ,मिरपूड आणि लिंबाचा रस देखील घालू शकता. या सुपचा नियमित वापर दम्याच्या उपचारात प्रभावी मानला जातो.
- मेथीचा वापर एक चमचा मेथी दाणे आणि एक कप पाणी उकळवा,या मिश्रणाचे रोज सकाळी आणि संध्याकाळी सेवन केल्याने निश्चित फायदा होतो.
- पिकलेल्या केळाची साल घ्या,टी चाकूने लांबीच्या दिशेने कापून घ्या आणि त्यात एक चमचा किंवा दोन ग्राम कापडाने चाळलेली काळी मिरी भरा.नंतर ते सोलून न काढता केळीच्या पानात चांगले गुंदाळून्न,दोरीने बांधून २-३ तास ठेवावे नंतर ते केळीच्या पानाश आगीत अशा प्रकारे भाजून घ्यावे कि वरचे पान जाळून जाईल,थंड झाल्यावर साल काढून केळी खावी.
काही उपाययोजना (Some Relief from disease)
- रुग्णाने उबदार पलंगावर झोपावे.
- धुम्रपान करू नये.
- जेवणात मिरची-मसालेदार पदार्थ खाऊ नयेत.
- धुळीचे आणि धुराचे वातावरण टाळावे.
- मानसिक त्रास,तणाव,राग आणि भांडणे टाळावीत.
- मद्य,तंबाखू आणि इतर मादक पदार्थांचे सेवन करू नये.
पाठदुखी (backpain disease)
आज सर्वच वयोगटातील लोकांना याचा त्रास होत आहे आणि त्याच्या सध्या आणि सोप्या उपचाराचा शोष जग्ब्र सुरु आहे.दिवसभर बसून काम केल्याने हि समस्या आणखी वाढू शकते. जर पाठदुखी खालच्या दिशेने जाऊ लागली आणि तीव्र होत असेल तर शक्य तितक्या लवकर डॉक्टरांचा सल्ला घ्या. काहीवेळा वेदना काही मिनिटांसाठीच राहते तर काही वेळा वेदना काहीच मिनिटांसाठी आणि तासांसाठी टिकते. ३० ते ५० वयोगटातील लोकांना याचा जास्त धोका असतो. ज्या स्त्री-पुरुषांना तत्यांच्या कामामुळे वारंवार उठणे,बसने,वाकणे किंवा वस्तू उतरवणे आणि ठेवावे लागते ते त्याचे बळी ठरण्याची शक्यता असते.
पाठदुखीचे कारण (Backpain disease reasons)
- चुकीची मुद्रा
- पडून किंवा वाकून वाचणे किंवा काम करणे.
- संगणकासमोर बसने.
- अचानक वाकणे,वजन उचलणे.
- धक्का.
- उठण्याचा आणि बसण्याचा चुकीचा मार्ग.
- अनियमित दिनचर्या.
- संथ जीवनशैली.
- शारीरिक हालचाली कमी होणे.
- पडणे,
- स्लीप होणे.
- अपघातात जखमी होणे.
- बराच वेळ वाहन चालविणे.
- वाढत्या वयाबरोबर हाडे कमकुवत होऊ लागतात आणि त्यामुळे डिस्कवर दबाव येतो.
- जनजात विकृती किंवा कमरेच्या हाडांमध्ये किंवा पाठीच्या क्ण्यामध्ये संसर्ग.
- कोणताही जन्मजात दोष किंवा पायांमध्ये नंतर विकसित होणारा कोणताही विकार.
पाठदुखीची लक्षणे (Symptoms of Backpain Disease) :
- चालताना,वाकताना किंवा सामान्य काम करताना वेदना जाणवणे,वाकताना किंवा खोकताना शरीरात विद्युत प्रवाह आल्यासारखे वाटणे.
- पाठदुखी,पाय दुखणे किंवा पाय,टाच किंवा पायाची बोटे नसांवर दाब पडल्याने बधीर होणे.
- पायाच्या किंवा पायाच्या बोटात कमकुवतपणा.
- मणक्याच्या खालच्या भागात असह्य वेदना.
- लघवी आणि शौचास त्रास होणे,समस्या वाढते.
- कधीकधी पाठीच्या कण्याच्या मध्यभागी दाब पडल्याने नितंब किंवा मध्यभागी मांड्याभोवती बधीरपणा जाणवत.
पाठदुखीचा उपचार (Remedies of Backpain disease) –
गुडघे वाकणे (बेंड) खाली ठेवलेली कोणतीही वस्तू उचलताना,प्रथम आपले गुडघे वाकवा आणि नंतर टी वस्तू उचला.असे केल्याने कंबरेवर अनावश्यक दबाव पडणार नाही आणि वेदना कमी होतात.
लसून – जेवणात लसणाचा पुरेसा वापर करा.लसून हा पाठदुखीवर चांगला उपचार करण्यासाठी मानला जातो.सकाळ संध्याकाळ अर्धा चमचा गुग्गुळ गरम पाण्यासोबत सेवन करा.असे केल्याने पाठदुखीपासून आराम मिळतो.
मसाला चहा-
चहा बनविण्यासाठी ५ काळी मिरी,५ लवंग बारीक करून त्यात थोडी वाळलेली आले पावडर टाका.या प्रकारचा मसाला चहा प्यायल्याने पाठदुखीपासून आराम मिळतो. कठोर पलंगावर झोपल्याने पाठदुखीपासुनहि आराम मिळतो.असे केल्याने कंबर सपाट राहते आणि संपूर्ण कंबरेवर समान दाब येतो.पोटावर तोंड करून झोपणे देखील हानिकारक ठरू शकते.
दालचिनी –
२ ग्राम दालचिनी पावडर एक चमचा मधात मिसळून दिवसातून दोनदा सेवन केल्याने पाठदुखीपासून आराम मिळतो.
शरीर उबदार ठेवा –
जर पाठदुखी जुनाट असेल तर शरीर उबदार ठेवा आणि गरम पदार्थ ख.असे केल्याने पाठदुखीपासून खूप आराम मिळतो.हिवाळ्यात वेदना तीव्र असल्यास,वेदनादायक क्षेत्र हवेच्या संपर्कात येत नाही याची खात्री करा.
बर्फाचे फोमेंट –
वेदनादायक भागावर बर्फ वापरणे देखील एक फायदेशीर उपाय आहे. यामुळे अंतर्गत सुझी दूर होईल.काही दिवस बर्फ वापरल्यानंतर गरम कोम्प्रेस सुरु केल्याने अनुकूल परिणाम मिळतात.
योग्य पोषण –तुमच्या आहार्त टोमाटो,कोबी,बीटरूट,काकडी,पालक,गाजर,फळे भरपूर प्रमाणात वापरा.
स्टीम फोमेंट – मीठ मिसळलेल्या गरम पाण्यात टॉवेल टाका आणि तो पिळून घ्या.पोटावर झोपून दुखण्याच्या जाग्गी टॉवेलणे वाफ घेतल्याने पाठदुखीपासून आराम मिळतो.
मसाज – रोज सकाळी मोहरी किंवा खोबरेल तेलात लसणाच्या तीन-चार पाकळ्या टाका आणि गरम करा. (लसणाच्या पाकळ्या काळ्या होईपर्यंत) नंतर थंड करा आणि बाधित भागाची मालिश करा.
मीठ- पगाराम मीठ जाड सुती कापडात टाका आणि बंडल बांधा.हे कंबरेला बांधा.
काही उपाय योजना (remedies of back pain disease) :
- पाठदुखीच्या बहुतांश रुग्णांना विश्रांती आणि फिजियोथेरपी मुळे आराम मिळतो.
- स्लीप डिस्क किंवा पाठदुखीच्या बाबतीत दोन ते तीन आठवडे पूर्ण विश्रांती घ्यावी.
- वेदना कमी करण्यासाठी डॉक्टरांच्या सल्यानुसार वेदना कमी करणारी औषधे स्नायू शिथिल करणारी औषधे घ्या.
- जीवनशैली बदला
- वजन नियंत्रणात ठेवा.वजन वाढणे आणि विशेषतः पोटाभोवती चरबी वाढणे याचा थेट परिणाम पाठीच्या कण्यावर होतो.
- नियमित चाला.हा सर्वोत्तम व्यायाम आहे.
- शारीरिक श्रमापासून दूर जाऊ नका.शारीरिक श्रमाने स्नायू मजबूत होतात.
- स्टूल किंवा खुर्चीवर जास्त वेळ टेकून बसू नका.खुर्चीवर बसताना,पाय सरळ ठेवा आणि एका पायाला दुसऱ्या पायावर ठेवून बसा.
- अचानक धक्के देऊन उठू नका.तुमची पाठ नेहमी सरळ ठेवा.जास्त वेळ एका मुद्रेत बसू नका किंवा उभे राहू नका.
- उंच टाचांच्या शूज ऐवजी सामान्य शूज आणि चप्पल घाला.कंबर वाकवून काम करू नका.
- जर तुम्हाला जास्त वेळ कुठेतरी उभे राहावे लागत असेल तर तुमची स्थिती बदलत राहा.
- डावीकडे किंवा उजवीकडे मान जास्त वळविण्याऐवजी तुमचे शरीर फिरवा.
- जर तुम्हाला जास्त वेळ गाडी चालवायची असेल तर मानेला आणि पाठीला उशी ठेवा.ड्रायविंग सीट त्थोडी पुढे ठेवा,जेणेकरून मागचा भाग सरळ राहील.
- खूप उंच किंवा जाड उशी वापरू नका,सामान्य उषा वापरणे कधीही चांगले.
भूक न लागणे (loss of appetite disease)-
आपण खाल्लेले अन्न पचविण्याचे काम आपल्या शरीरात होते.वायू पित्त व कफाने दुषित होऊन भूक लागते व अपचन,वायूचे विकार व पित्त इत्यादींच्या तक्रारी दिसू लागतात.भूक लागते,शरीर भंग पावते,चव बिघडते,पोटात जडपणा जाणवू लागतो.पोट खराब झाल्यामुळे मन अस्वस्थ होऊ लागतो किंवा शरीराची संपूर्ण पचनसंस्था बिघडते हे समजून घ्या.या कारणामुळे मंदाग्नी टाळावी आणि हि औषधे वापरावीत.
जर तुम्हाला भूक लागत नसेल तर अर्धा पौंड खाडी साखर एक कप कोमट पाण्यात दिवसातून दोन ते तीन वेळा घेतल्याने तुमची भूक पुन्हा लागण्यास मदत होते.काळे मीठ चाटल्याने gas निघतो आणि भूक वाढते.तिखट मीठ,हिंग,सेलेरी आणि त्रिफळा यांचे समान भाग घेऊन पावडर बनवा आणि या पावडरमध्ये जुनं गुळ मिसळा आणि दररोज एक किंवा दोन गोळया ताज्या पाण्याने घ्या.या गोळया जेवणानंतर घेतल्यास अन्न पचण्यास मदत होते आणि भूकही वाढते.कडूलिंबाच्या दाण्यांसोबत मायरोबलन घेतल्याने भूक वाढते आणि शरीराचे भूक वाढते आणि शरीराचे त्वचा रोगही दूर होतात.
गुळ आणि सुंठ पावडर बनवून रोज घेतल्यास भूक वाढण्यास मदत होते.रोज ताक सेवन केल्याने अमांश बरा होतो.सुंठ पावडर तुपात मिसळून चाटून भरपूर गरम पाणी प्यायल्याने भूक लागण्यास मदत होते.सोललेली अद्रक रोज मीठ मिसळून जेवणापूर्वी खाल्याने भूक वाढते.दोन खजुरांचा लगदा ३०० ग्राम दुधात शिजवून घ्यावा.त्यामुळे अन्न पचण्यास मदत होते आणि भूकही लागते.जिरे,सुंठ,लहान पिंपळ आणि काळी मिरी हे सर्व घेऊन त्यात थोडी हिंग घालून बारीक वाटून पाव चमचा ताकात मिसळून ते रोज प्यावे कोणत्याही प्रकारच्या बद्धकोष्टतेमध्ये दोन आठवडे आराम मिळेल.
बीटरूट,गाजर,टोमाटो,कोबी,पालक आणि हिरव्या भाज्या यांच्या मिश्रणाचा रस जेवणाच्या अर्धा तास आधी प्यायल्याने भूक वाढते.सफरचंद खाल्यानेही भूक वाढते आणि रक्तही शुद्ध होते.पिकलेल्या गोड चिंचेची पाने,खडे मीठ किंवा काळे मीठ,काळी मिरी आणि हिंग यांचा रस पिल्याने मंदाग्नी बरी होते.