१.१ Arthritis (सांधेदुखी)
शरीराच्या ज्या भागांना हाडे जुळतात त्यांना सांधे म्हणतात,जसे कि गुडघा,खांदा,कोपर,घोटा,इ.शरीराच्या या सांध्याच्या मदतीने आपण दिवसभरात अनेक शारीरिक कामे करतो. या सांध्यांमध्ये कडकपणा,सूज,कोणत्याही वेदना होतात याला Arthritis सांधेदुखी म्हणतात. वाढत्या वयाबरोबर किंवा दुखापतीमुळे शरीराच्या या सांध्यामध्ये रक्ताभिसरण कमी होते. त्यामुळे या सांध्यांमध्ये वेदना सुरु होतात. सांधेदुखी (Arthritis) ज्याला वैद्यकीय भाषेत सांधेदुखी असेही म्हणतात. सांधेदुखी हे सांधेदुखीचे प्रारंभिक लक्षण आहे,जरी इतर अनेक रोगांमुळे देखील सांधेदुखी होऊ शकते. चालताना सांधेदुखीचा त्रास वाढतो.
सांधे वाकणे आवश्यक असलेली सर्व कार्ये वेदना वाढवतात. शरीराच्या कोणत्याही भागात सांधेदुखी होऊ शकते.गुडघा,खांदा किंवा कंबर,बर्याच वेळा सांधेदुखीचे कारण सांधेदुखी असते,जे तणाव प्रभावित भागांवर जास्त दबाव ,मोच किंवा इतर कोणत्याही प्रकारच्या दुखापतीमुळे देखील होऊ शकते.
घरगुती उपायांनी सांधेदुखीपासून (Arthritis) बऱ्याच अशी आराम मिळू शकतो आणि त्यांचा नियमित अवलंब केल्यास हा त्रासही बरा होऊ शकतो. गुडघा हा आपल्या शरीराचा सर्वात महत्वाचा भाग आहे. शरीराचा संपूर्ण भार गुडघ्यांवर असतो.त्यामुळे आपण गुडघ्यांची चांगली काळजी घेतली पाहिजे. गुडघा हा आपल्या शरीराचा आपल्या शरीराचा सर्वात महत्वाचा भाग आहे..शरीराचा संपूर्ण भार गुडघ्यांवर असतो. त्यामुळे आपण गुडघ्यांची चांगली काळजी घेतली पाहिजे.
गुडघा शरीराचे भर सहन करतो,त्याला आधार आणि मोबाईल बनवतो.पण गुद्घ्यांमध्ये विकार झाला कि दैनंदिन काम करणे अवघड होऊन बसते. आयुष्यात कधी ना कधी सर्वच स्त्री-पुरुषांना गुडघेदुखीच्या समस्येचा सामना करावा लागत. काही लोक तारुण्यात या दुखण्याला बळी पडतात आणि म्हतारपणी गुद्घेदुखीसाठी ओळखले जाते.
आपल्या वडिलांना गुडघेदुखीचा त्रास होत असल्याचे आपण अनेकदा पाहिले आहे. रात्रंदिवस औषधोपचार करूनही आरामही मिळत नाही,तसेच गुडघे वाकणे,उठणे,बसने,यातही त्रास होत आहे. काहीवेळा त्यांना इतका त्रास होतो कि त्यांना नीट झोपही येत नाही आणि त्यांचे गुढगे सुजतात. वयानुसार हाडांचे आजार वाढत जातात.
Arthritis (सांधेदुखीची लक्षणे)
- सांधे वाक्ण्यात अडचण
- सांधे लालसरपणा.
- सांध्यामध्ये ताण जाणवणे.
- सांधे वर कडकपणा .
- सांध्यांना सूज आणि वेदना.
- सांध्यातील कडकपणा
- सांध्यांना सूज आणि वेदना
- सांध्यातील कमकुवतपना.
गुडघेदुखीची (arthritis) कारणे
कोणताही आजार विनाकारण होत नाही.जेंव्हा मनुष्य निसर्गाच्या नियामंशी छेडछाड करतो तेव्हा त्याला कोणत्या न कोणत्या आजाराने ग्रासले आहेत.जर एखाद्या व्यक्तीच्या खाण्याच्या सवयी चुकीच्या असतील,तो धुम्रपान आणि मद्यपान यांसारख्या मादक पदार्थांचे सेवन करतो किंवा गरजेपेक्षा जास्त काम करतो,तर त्याच्या शरीरात अनेक आजार होतात. अत्याधिक चैनीचे जीवन जगणे किंवा जास्त तेलकट पदार्थांचे सेवन केल्याने शरीरातील वात व रक्ताचे विकार वाढत राहतात त्यामुळे गुडघेदुखी मुख्यतः अशा लोकांमध्ये उद्भवते जे जास्त वजन आणि आळशी असतात. या लोकांच्या शरीराचे वजन वाढल्यामुळे गुडघ्याजवळील हाडांच्या सांध्यावर भार पडतो ज्यामुळे सांधे रोग होतात. गुडघेदुखी इतर अनेक कारणांमुळे होते जे खालीलप्रमाणे चुकीच्या खाण्याच्या सवयीमुळे शरीरातील रक्तातील आम्लता वाढते,शरीरातील क्षारता कमी होणे,अपचन आणि इत्यादी.
जेंव्हा शरीराच्या कोणत्याही भागात वेदना होतात तेव्हा याचा अर्थ शरीराच्या त्या भागात वेदना होतात तेव्हा याचा अर्थ शरीराच्या त्या भागात carbondioxide ,पाणी आणि इतर विषारी पदार्थ आणि हवा जमा झाली आहे.
गुडघ्यांच्या आतील किंवा मधल्या भागात दुखणे किरकोळ दुखापतीमुळे किंवा सांधेदुखीमुळे होऊ शकते.पण गुडघ्याच्या मागे वेदना त्या ठिकाणी द्रव साठल्यामुळे उद्भवते,याला बेकर यीस्ट म्हणतात. पायऱ्या उतरताना गुडघे दुखत असतील तर त्याला knee cap problem असे समजावे. हे लक्षण kontramalesia देखील असू शकते. सकाळी उठल्यावर गुडघेदुखीचा त्रास जाणवत असेल तर हि वेदना चालण्याने हळूहळू कमी होते. गुड्घ्यामध्ये कोणतीही दुखापत किंवा जखम न होता सूज दिसली तर ते ostoarthritis,गाउत किंवा साधे संक्रमणामुळे होते.
- वाढत्या वयासह
- हाडांना रक्तपुरवठा अडथळा
- रक्त कर्करोग
- हाडांमध्ये खनिजांची कमतरता
- वाढत्या वयासह
- हाडांना रक्तपुरवठा अडथळा
- रक्त कर्करोग
- हाडांमध्ये खनिजाची कमतरता
- सांध्यावर जास्त दबाव
- संयुक्त संसर्ग
- मोडलेली हाडे
- मोच आणि दुखापत
- हाडांमध्ये ट्युमर वगैरेच्या तक्रारी
- संधिवात
- बर्साचा दाह
- कुर्चा फाटणे
- कुर्चा झीज
गुडघेदुखीने (ARTHRITIS) त्रस्त असलेल्या रुग्णांसाठी खालील गोष्टी टाळा.
- या आजाराने ग्रस्त असलेल्या रुग्णाने आंबट,लोणचे,टाक,दही,टोमाटो आणि पोटात gas निर्माण करणारी कोणतीही गोष्ट कधीही खाऊ नये.
- या आजाराने त्रस्त असलेल्या रुग्णाने कडधान्याचे सेवन करू नये.
- गुडघेदुखीचा त्रास असलेल्या रुग्णाने मैदा आणि बेसानापासून बनवलेल्या वस्तूंचे सेवन करू नये.
- गुडघेदुखीचा त्रास असलेल्या रुग्णाने तळलेले पदार्थ खाऊ नयेत.
- या आजाराने त्रस्त असलेल्या रुग्णाने थंड पेय,आईस्क्रीम,बर्फाचे पाणी इत्यादी थंड पदार्थाचे सेवन करू नये.
गुडघेदुखीवर (ARTHRITIS) चमत्कारिक उपचार :
तेल मालिश प्रभावी आहे.
वेदनादायक भागावर खोल मसाज करणे देखील वेदना कमी करण्याचा एक प्रभावी उपाय मार्ग आहे.सांधेदुखीचे तेल चांगल्या तेलाने २० मिनिटे सतत मसाज केल्याने उतीन्मधील रक्ताभिसरण वाढते आणि सूज दूर होते.
गरम आणि थंड कॉम्प्रेस
सांधेदुखीपासून आराम मिळवण्यासाठी गरम आणि कोल्ड कॉम्प्रेस लावल्यानेही खूप आराम मिळतो. हॉट कॉप्रेस्मुळे रक्ताभिसरण सुधारते तर कोल्ड कॉम्प्रेसमुळे सूज आणि डंक कमी होते.
हॉट कॉम्प्रेससाठी,गरम पाण्याची बाटली टॉवेलमध्ये गुंडाळा आणि मन दाबा,तर कोल्ड कोम्प्रेस करताना कमीत कमी सतत दोन ते तीन मिनिटे दाबली पाहिजे.
गुडघेदुखी (ARTHRITIS) – उपाय १
खाली नमूद केलेल्या घटकांचे मिश्रंन करून हळदीची वेदना कमी करणारी पेस्ट बनवा.
- १ टीस्पून हळद पावडर,१ टीस्पून चूर्ण साखर,किंवा साखर किंवा मध,१ चिमुटभर चुना ( पानावर लावल्यानंतर खल्ला जातो) आवश्यकतेनुसार पाणी हे सर्व चांगले मिसला.लाल रंगाची जाड पेस्ट तयार होते.
- हि पेस्ट कशी वापरावी : झोपण्यापूर्वी हि पेस्ट गुडघ्यांवर लावा.रात्रभर गुडघ्यावर राहू द्या.सकाळी सामान्य पाण्याने धुवा.काही दिवस दररोज वापरल्याने सूज,ताण,दुखापत इत्यादीचा धोका कमी होईल.
गुडघेदुखी (ARTHRITIS) – उपाय – २
- १ चमचा सुंठ पावडर घ्या आणि त्यात मोहरीचे तेल घाला ते चांगले मिसळा आणि जाडसर पेस्ट बनवा. गुडघ्यांवर घासून घ्या.तुम्ही ते दिवसा किंवा रात्री कधीही वापरू शकता. काही तासांनी धुवा,याच्या वापराने तुम्हाला गुडघेदुखीपासून आराम लवकर आराम मिळेल.
गुडघेदुखी (ARTHRITIS) उपाय – ३
- पुढीलप्रमाणे घटक घ्या – ४-५ बदाम ५-६ संपूर्ण काळी मिरी १० मनुका ६-७ आक्रोड
- वरील सर्व गोष्टी एकत्र करून घ्या आणि खा त्यासोबत कोमात दुध प्या.काही दिवस असे केल्याने गुद्घेदुखीपासून आराम मिळेल.
गुडघेदुखी उपाय – ४
- खजूर व्हिटामिन ए,बी,सी,लोह आणि फॉस्फरस चांगला नैसर्गिक स्त्रोत आहे.त्यामुळे गुड्घेदुखीपासून सर्व प्रकारच्या सांधेदुखीवर खजूर खूप प्रभावी आहेत.
- ७-८ खजूर एक कप पाण्यात रात्रभर भिजवा या खजूर रिकाम्या पोटी ख आणि ज्या पाण्यात खजूर भिज्लील होते ते पाणीही प्या असे केल्याने गुडघ्यांचे स्नायू बळकट होतात,गुड्घेदुखीपासून बराच आराम मिळतो.
गुडघेदुखी (ARTHRITIS) उपाय -५
- गुद्घेदुखीवर नारळ हे खूप चांगले औषध आहे. नारळाचा वापर : रोज कोरडे खोबरे खां.नारळाचे दुध प्या.दिवसातून दोनदा गुडघ्यांवर खोबरेल तेलाने मसाज करा.यामुळे गुड्घेदुखीपासून आश्चर्यकारक आराम मिळतो.
- या सोप्या घरघुती उपायांच्या मदतीने तुम्हाला गुड्घेदुखीपासून आराम मिळेल आणि तुमचे आयुष्य चांगले होईल अशी अशा आहे.
गुडघेदुखीवर (ARTHRITIS) घरगुती उपाय – भाग १
- गुडघे दुखत असतील तर रोज रात्री २ चमचे मेथी एक ग्लास पाण्यात भिजत ठेवा.आणि सकाळी रिकाम्या पोटी मेथी चावून मेथीचे पाणी प्यायल्याने गुडघेदुखी कधीच होणार नाही.
- रोज अर्धा कच्चा नारळ खाल्याने म्हातारपणी गुडघेदुखी त्रास होणार नाही.
- रोज रिकाम्या पोटी ५ आक्रोड खाल्याने कधीही गुडघेदुखी होणार नाही.
- रोज रात्री झोपण्यापूर्वी एक ग्लास दुधात हळद मिसळून प्यायल्याने हाडाच्या दुख्ण्यापासून आराम मिळेल.
- मसूरच्या दन्येव्ध थोडासा चुना (जो सुपारीच्या पानात खातात) दही किंवा पाण्यात मिसळल्याने तुमच्या हाडांना काधोहीही दुखापत होणार नाही.लिंबाचे पाणी नेहमी सरळ बसून प्यावे यामुळे लवकर आराम मिळेल.हे औषध फक्त नुसते प्यायल्याने शरीराच्या कोणत्याही हाडात दुखत असेल तर ते लवकर निघून जाते व ते ठीक होईल.
- सकाळी आणि संध्याकाळी भद्रा आसन केल्याने तुम्हाला त्याचा फायदा होईल.
- हाडाचे दुखणे टाळण्यासाठी ,जर तुम्ही तुमच्या आहारात २५ % फळे आणि भाज्यांचा समावेश केला तर तुम्हाला कधीही हाडाच्या दुखण्याला सामोरे जावे लागणार नाही.
- नारळ,सफरचंद,संत्री,गोड लिंबू,केली,नाशपती,टरबूज,खरबूज इत्यादी फळाचे रोज सेवन करा.
- कोबी,सोयाबीन,हिरव्या पालेभाज्यासह काकडी,गाजर आणि मेथीचा समावेश जरूर करावा.
- दुध आणि दुग्धजन्य पदार्थ मुबलक प्रमाणात ख आणि कच्च्या चीजचा आहारात सामावेश करावा.असे केल्याने तुमच्या संध्याचे दुखणे कमी होईल.
- भरद धान्य,कोर्न बाजरी आणि कोंडा पिठापासून बनवलेल्या रोट्या वापरण्याची खात्री करा. कारण त्यात ते सर्व घटक असतात जे तुमच्या हदासाठी आवश्यक असतात.आणि संधेदुखीपासून आराम मिळतो.
- एक ग्लास दुधात ४-५ लसणाच्या पाकळ्या एकून ते चांगले उकळून कोमात प्यायल्याने गुड्घेदुखीपासून आराम मिळतो.
- ह्र्सिंगार हि एक अशी वनस्पती आहे ज्याला पंढरी फुले येतात आणि सकाळी या वनस्पतीची ६ ते ७ पाने कुस्करून घ्या आणि एक ग्लास पाण्यात उकळा.उकळल्यानंतर जेंव्हा ते अर्धे कमी होते.तेव्हा ते कोमात करा आणि दररोज रिकाम्या पोटी प्या.असे केल्याने तुम्हाला शरीर आणि संधेदुखीपासून आराम मिळेल.या औषध्धासोबत दुसरे कोणतेही औषध घेऊ नये.
- कानेरची पाने उकळून त्याची चटणी बनवून त्यात तिळाचे तेल मिसळून गुडघ्यांवर मसाज केल्याने वेदना कमी होतात.
- जर तुमच्या आजोबा किंवा आजीला प्रचंड थंडीमुळे गुडघे दुखत असतील तर मोहरीच्या तेलात लसून आणि अजमोडा शिजवा आणि नात्र हे तेल कोमट झाल्यावर गुडघ्यांना मसाज करा,त्यांचा त्रास दूर होईल.